Hasta olmayan kişilerin maske kullanmasına gerek yoktan, evden çıkan herkesin maske takması gerekir noktasına doğru ilerliyoruz. Ülkemizde şu anda market ve benzeri yerlere girerken maske takma zorunluluğu getirildi.
CDC (ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi) düne kadar sağlam kişiler için maske gereksiz görüşündeydi. Dün Başkan’ın demeciyle hava değişti. CDC direktörü Robert Redfield infekte vakaların %25’inin herhangi bir belirti göstermediğini, bu kişilerin virüsü yaymamak için maske takmalarının yararlı olacağını söyledi.
MASKE SAĞLIKLI KİŞİYİ VİRÜSTEN KORUR MU?
Covid-19 için değil de influensa ve benzeri hastalıklar için yapılmış sadece birkaç araştırma var (Aiello, 2010). Özeti şu, evet az bir miktar etki var ancak belirgin bir koruyuculuk yok. Yani maske takarsak kendimizi korumaktan ziyade çevremizdekileri kendimizden koruyoruz.
Hepimiz bu virüsü taşıyabiliriz, o nedenle toplu yerlere girerken, market vs, maske takmamızda yarar var.
EVDE YAPILAN MASKE İLE CERRAHİ MASKE ARASINDA ETKİ AÇISINDAN FARK VAR MI?
İnsanlar pamuklu t-shirt, eşarp, havlu, yastık kılıfı ve elektrik süpürgesi torbasına kadar pek çok materyali denemişler. 2013’te yapılan bir araştırmada (A Davies) en etkilisi %100 pamuktan t-shirt ve yastık kılıfı bulunmuş. Bunların virüs ve bakteriler için bir blok oluşturduğu bulunmuş. Sonuç; Cerrahi maskenin yerini tutmaz ama yoktan iyidir.
Güzel, toplu yerlere girerken cerrahi maske takacağız anlaşılan. Ama maske nerede? Piyasada talep çok arz yok. 15-20 kuruşluk şey 3-4 lira. Bir de bu maske tek kullanımlık. Kullandıktan sonra atmak gerek. Yıkanabilen kumaş maskeler var. Bunların hem etkisi daha az, hem her takmadan sonra yıkamak gerek, yoksa maskeye temas eden herkes için enfeksiyon kaynağı. Piyasaya acil maske sürülmesi ve fiyatların aşağı çekilmesi lazım. Sokakta yürürken de maske takmamalı, diğer insanlara yaklaşmamak yeterli. Unutmayalım bu maskelere sağlık kuruluşlarında da ihtiyaç var ve gereksiz kullanım oralarda sıkıntı yaratır. Bir de kulandığımız maskeyi sağa sola atmayalım. Tehlikeli. Bir torbaya koyup çöpe atmak gerekli.
“Maske kullanmak özen ister, maskeyi elimizle düzeltirsek elimize virüs bulaşır, elimizi sonra ağzımıza gözümüze götürürsek virüsü taşırız.” diye bir söylem var, özünde doğru, uygulamada biraz sıkıntılı. Virüs dış ortamda üremez. Maskeye ne dozda ulaştıysa o dozda kalır. Ancak o virüs o maskeye ulaşabildiyse, maske olmasaydı bizim solunum yollarımıza girmişti zaten. Ha istisnası olmaz mı, olur belki ama düşük olasılık. O anda ağzımız burnumuz, gözlerimiz kapalıysa yani. Tartışmalarda bu konu açıklanmalı, virüslü maskenin kişinin kendisinden çok maskeye, veya maskeye dokunan bizim ellerimize temas eden başkaları için riskli olacağı vurgulanmalı.
Sosyal medyada dolaşan, herkesin her ortamda maske takması gerektiğini, Çekya’da salgının bu şekilde kontrol edildiğini anlatan bir video hakkında…
Bu arada herkesin her ortamda maske takması gerektiğini, Çekya’da salgının bu şekilde kontrol edildiğini anlatan bir video dolaşıyor sosyal medyada.
Çekya’da dün itibariyle 4,194 vaka var. Enfeksiyon hızı milyonda 391. Yeni vakalari artiyor. Bu sayı Türkiye’de 248, benzer ülkeler Polonya’da 89, Macaristan’da 64. Maske kullanımı açısından öyle anormal bir fayda görünmüyor yani.
En önemli noktalardan biri de maske takmanın kişide yarattığı yanlış güven duygusu. Maske takan kişi nasılsa korunuyorum diye sosyal mesafeye özen göstermiyor. Toplu yerlere daha rahat girip çıkıyor. Oysa maske kendisini belirgin bir şekilde korumuyor. Riskli.
Sonuç olarak sokakta maske takmaya gerek yok, sık sık el yıkama ve sosyal mesafe en önemlisi. Toplu taşıma, market gibi toplu yerlerde başkalarını korumak için maske faydalı. Maske bulamıyorsak ev işi maskeler , bunların da %100 pamuklu t-shirt ve yastık kılıfı gibi materyalden yapılanları, belirli oranda virüs yaymamızı önler, hic yoktan iyidir.
Prof. Dr. Mehmet Aktekin
Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi
Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı
Koronavirüs Salgını Ne Zaman Biter?
