Türk damak tadına oldukça uygun oluşu beni hiç de şaşırtmayan Kırgız yemekleri temel olarak et ve hamur işlerinden oluşuyor. Kırgız sofralarında da yemeğe başlangıç büyüklerimizin ‘Midenin yağmuru’ diye tabir ettikleri çorbalar ile yapılıyor. Soğuk servis edilen salatalar ve meyveler henüz yemek servisi başlamadan sofranın ortasında yerlerini alıyor. Atıştırmalıklar arasında mutlaka ev yapımı reçeller ile şekerleme ve krakerlerden oluşan bir tabak da bulunuyor.
KIRGIZİSTAN’DA NE YENİR? NE İÇİLİR? YÖRESEL YEMEKLER NELERDİR?
KIRGIZ ÇORBALARI
Kırgız yemeklerinde olduğu gibi Kırgız çorbaları da hamur ve et ağırlıklı. Kıyma hiç kullanılmıyor. Etler çorba içinde dahi parça et olarak sunuluyor. Ete çoğu zaman erişte bazen de küp doğranmış patates eşlik ediyor. Çorba malzemeleri bizdeki çorbalara göre daha iri doğranıp pişiriliyor. Malzemeler erimediği için çorbaların suyu et suyu kıvamında ve berrak oluyor. Bu yönüyle Kırgız çorbaları Çinlilerin erişte çorbalarını andırıyor.
MANTY
Meğer biz Türklerdeki mantı sevdası Orta Asya’daki atalarımızdan geliyormuş. Kırgızistan’da da mantıya “MANTY” deniyor, neredeyse tüm restoran menülerinde bulunuyor. Yalnız mantıları bizimkinden şekil ve büyüklük olarak oldukça farklı, harcında soğanın yanında kıyma yerine minik et parçaları kullanılıyor. İsteğe göre haşlama veya kızartma olarak hazırlanan mantının tadına doyum olmuyor.
BEŞPARMAK
Kırgız yemekleri arasında en meşhur olan “BEŞPARMAK” et suyunda haşlanmış eriştenin üzerinde koyulan soğanla karışık minik koyun eti parçalarından oluşuyor. Beşparmak daha çok önemli günlerde pişiriliyor. Kazak mutfağında da yaygın olan bu yemeğin beş parmakla yenmesi gerektiği konusunda bir rivayet olsa da çatal kaşık ne güne duruyor:)
KIRGIZ PİLAVI, PALOO
Pilav, pilaf, plov, paloo, pulao, pilavhi, pelau, paella. Pirinçten yapılmış bu yemek farklı mutfaklarda benzer ama farklı isimler alıyor. Kırgızcada “PALOO” olarak adlandırılan pilav bizdeki etli sebzeli pilava çok benziyor. İçinde genellikle kuzu yada ya da dana eti, havuç ve kuru meyveler bulunuyor. Fotoğraftaki lezzet “Fergani Pilavı” nohut, havuç ve kuru üzümlü pilav üzeri dana etinden oluşuyor.
ŞAŞLIK
Türk mutfağındaki et ya da tavuk şiş misali önceden marine edilmiş kuzu, dana ya da tavuk eti, aralarına yağ parçaları da koyularak, şişe geçirilip ızgarada pişiriliyor, dilimlenmiş çiğ soğan ile servis ediliyor. Genellikle tencere yemeği tarzında olan Kırgız yemekleri arasında “ŞAŞLIK” ızgara lezzeti ile oldukça keyifli bir alternatif oluşturuyor.
BORSOK
Türk sofralarında da yemeğe başlamadan önce ekmek sepetinde pişi servis etseler muhteşem olmaz mı?Kırgızistan’da yemekler bizdeki pişiye çok benzeyen, “BORSOK” adını verdikleri kızarmış hamur parçaları ile başlıyor. Yemekler gelene kadar Kırgız sofralarının olmazsa olmazı ev yapımı reçellerden süre süre borsok sepeti yarıya iniveriyor:) Borsok kadar yaygın olmasa da zaman zaman bizdeki katmere benzeyen Kattama da Kırgız sofralarında sunuluyor.
KIMIZ
Kısrak sütünün fermente edilmesi ile elde edilen Orta Asya’dan gelen atalarımızın meşhur içeceği “KIMIZ” günümüzde de halen Kırgız, Kazak, Özbek gibi Türk halklarında yaygın bir içecek. Yaklaşık %5 alkol oranına sahip, hafif asitli bir ayrana benzettiğim kımızın içimi oldukça rahat, hem etli hem de sebzeli yemekler için oldukça iyi bir eşlikçi.
DUNGAN YEMEKLERİ
Kırgızistan’ın Karakol Şehri’nde yaşayan, Orta Asya’nın eski Sovyetler Birliği devletlerinde yaşayan Çin kökenli Müslümanlar olan Dunganların, Çin mutfağının İslam filtresinden geçirilmiş mutfağı mehteşem lezzetler barındırıyor. Sebze ve et ağırlıklı envaı çeşit yemekten oluşan Dungan yer sofralarında
başlangıç yemeği olan “ASLYANFU” buğday unundan ve fasulye nişastasından oluşan iki farklı erişte türünün et ve sirke sosla buluşmasından oluşuyor ve soğuk servis ediliyor. Soğuk noodle mı olur diye sofraya oturulup, koca tabak bir çırpıda silinip süpürülüyor.
KIRGIZ KAHVALTILARI
Kırgız kahvaltılarında diğer tüm öğünlerde olduğu gibi ev yapımı reçeller, Kırgız pişisi “Borsok”, şekerlerle ve krakerler bulunuyor. Bunların yanı sıra çeşitli meyveler, omlet veya sahanda yumurta, mevsim meyveleri ve süt de Kırgız kahvaltılarında yer alıyor. Türk kahvaltılarının olmazsa olmazı siyah çay, Kırgız kahvaltılarının da vazgeçilmezi. Ancak çaylar biz de olduğu gibi ikili demlikte değil, tek porselen demlikte, masada demleniyor. Siyah çay yerine yeşil çay da tercih edilebiliyor.
Rica ederim, Erişte Türk dünyasının geleneksel yemeklerinden biridir ve hemen hemen bütün Türk boylarında bir çeşidi vardır. Çin mutfağındaki hamur işinin erişteye benzemesi son derece doğal, Türk ve Çin mutfakları arasındaki geçişkenliği kabul etmekle birlikte, 60’tan fazla türü Anadolu’da evlerde üretilen Eriştemizi Çinli’lere maletmeniz çok garip.